Μέρος δεύτερο.
Από τα περιεχόμενα του βιβλίου:
Οι ιδέες των μαθητών
-Τι είναι οι ιδέες των μαθητών
-Πώς δημιουργούνται οι ιδέες των μαθητών
-Κοινά χαρακτηριστικά των ιδεών των μαθητών
*Τα μη ορατά δεν υπάρχουν
*Περιορισμένη εστίαση
*Εστίαση της προσοχής σε αλλαγές και όχι σε σταθερές καταστάσεις
*Γραμμικός αιτιακός συλλογισμός
*Μη διαχωρισμός των εννοιών
*Εξάρτηση από το πλαίσιο
*Εγωκεντρική και ανθρωποκεντρική άποψη
*Στα αντικείμενα αποδίδονται χαρακτηριστικά ανθρώπων ή ζώων
*Στα αντικείμενα αποδίδεται ορισμένο ποσό μιας φυσικής οντότητας
-Νοητικές αναπαραστάσεις
-Οι αναπαραστάσεις συνιστούν γνωστικές στρατηγικές
-Η θεωρία των νοητικών μοντέλων
-Ομοιότητες μεταξύ των ιδεών των παιδιών και των επιστημονικών θεωριών του παρελθόντος
Η θεωρητική βάση της εποικοδόμησης της γνώσης
-Η Γνωσιοθεραπεία του Αριστοτέλη
-Η Επιστημολογία
-Τι είναι ο κονστρουκτιβισμός
*Κονστρουκτιβισμός, Εμπειρισμός και Ρεαλισμός
* Κονστρουκτιβισμός, Γλώσσα και Κοινωνία
*Η κριτική στον κονστρουκτιβισμός
*Οι πολλές μορφές του κονστρουκτιβισμού
-Ο κονστρουκτιβισμός και οι συνέπειες του για την εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες
-Η Ψυχολογία
* Μπιχεβιορισμός
*Η Γνωστική Ψυχολογία
-Τα είδη της γνώσης
-Η σκέψη
-Ο άνθρωπος σκέφτεται με έννοιες
-Η δημιουργική σκέψη
-Η κριτική σκέψη
-Η μάθηση
-Η ενεργός μάθηση
-Η μη μετάδοση της γνώσης
-Το νόημα του λάθους στον εποικοδομισμό
-Η μη αντικειμενικότητα της επιστημονικής γνώσης
-Η εννοιολογική αλλαγή
-Αντίσταση στην εννοιολογική αλλαγή
-Παράγοντες που επιδρούν στη μάθηση
-Ο ρόλος της προηγούμενης γνώσης στη μάθηση
-Ο ρόλος του πειράματος στη μάθηση
-Μια μεταφορική άποψη για τον τρόπο που γίνεται η μάθηση στις Φυσικές Επιστήμες
Ο ρόλος της γλώσσας στη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών
-Η γλωσσική ανάπτυξη
-Τα στάδια της γλωσσικής ανάπτυξης
-Γλώσσα και σκέψη
*Η παραδοσιακή άποψη
*Η αντίθετη άποψη
-Η γλώσσα των μαθητών
-Η χρήση του επιστημονικού λεξιλογίου από τους μαθητές
-Το σημασιολογικό φορτίο των λέξεων
-Γλώσσα και παρανοήσεις
*Λέξεις με πολλαπλή σημασία
*Η οικονομία των λέξεων ως πηγή παρανοήσεων
*Μη σωστή χρήση των ουσιαστικών και των ρημάτων
*Επιθετικοί, επιρρηματικοί προσδιορισμοί και σύνδεση
-Η γλώσσα του σχολικού εγχειριδίου
-Ταξινόμηση των εννοιών
-Εξέλιξη των επιστημονικών λέξεων
-Η χρήση της γλώσσας στην επιστήμη και στη διδασκαλία
-Κύρια και δευτερεύοντα ονόματα
-Λέξεις και εμπειρία
-Το νόημα από τη σκοπιά της Σημειωτικής
-Η γλώσσα της εικόνας
Το Αναλυτικό Πρόγραμμα
-Οι Φυσικές Επιστήμες
-Σκοποί της διδασκαλίας των Φυσικών Επιστημών
-Ο επιστημονικός και τεχνολογικός αλφαβητισμός
-Τα Αναλυτικά Προγράμματα
-Από την επιστήμη των επιστημόνων στην επιστήμη του σχολείου και στην επιστήμη των παιδιών
-Ο Σχεδιασμός του Αναλυτικού Προγράμματος
*Η οργάνωση του περιεχομένου
*Το περιεχόμενο του Αναλυτικού Προγράμματος
*Ένα πρόγραμμα δραστηριοτήτων
*Διαδικασίες ή περιεχόμενο
*Η αξιολόγηση του Αναλυτικού Προγράμματος
*Διαδικασίες ή περιεχόμενο;
*Η αξιολόγηση του Αναλυτικού Προγράμματος
-Ο ρόλος των επιστημονικών διαδικασιών στην εποικοδόμηση
-Η δυσκολία της μάθησης στις Φυσικές Επιστήμες
-Αναλυτικά Προγράμματα και περιβάλλοντα μάθησης
-Τα Αναλυτικά Προγράμματα στη χώρα μας
Διδακτικές προσεγγίσεις
-Τα πρότυπα διδασκαλίας στις Φυσικές Επιστήμες
-Το παραδοσιακό πρότυπο
-Το πρότυπο της ανακαλυπτικής διδασκαλίας
-Το πρότυπο της εποικοδομητικής διδασκαλίας
-Οι ιδέες των μαθητών και η διδασκαλία
-Διδακτικό μοντέλο της εποικοδομητικής προσέγγισης
*Η φάση του προσανατολισμού
*Η φάση της ανάδειξης των δεών των μαθητών
*Η φάση της αναδόμησης των ιδεών των μαθητών
*Η φάση της εφαρμογής
*Η φάση της ανασκόπησης
-Πλεονεκτήματα της εποικοδομητικής προσέγγισης
-Ο κύκλος μάθησης του R.Karplus
*Φάση της εξερεύνησης
*Φάση της εφεύρεσης ή της εισαγωγής της έννοιας
*Φάση της εφαρμογής της έννοιας
-Το μοντέλο των Osborne και Freyberg
*Η προκαταρκτική φάση
*Η φάση της εστίασης (focus phase)
*Η φάση της πρόκλησης
*Η φάση της εφαρμογής
-¶λλα διδακτικά μοντέλα
-Εργαστηριακές εμπειρίες σε μικροϋπολογιστές
-Κοινά χαρακτηριστικά των εποικοδομητικών προσεγγίσεων
*Η εργασία σε ομάδες
*Η σημασία της συζήτησης στην ομάδα
*Με ή χωρίς το δάσκαλο;
-Εργαστηριακού τύπου εποικοδομητική προσέγγιση
-Η αξιολόγηση
-Η πρακτική εργασία
-Η αξιολόγηση των γνώσεων των μαθητών στο μάθημα των Φυσικών Επιστημών
-Αξιολόγηση των δεξιοτήτων
-Αξιολόγηση των στάσεων ή της επιστημονικής νοοτροπίας
-Εποικοδομισμός : Πανάκεια ή πρόταση για το μέλλον;
Εργαλεία των διδακτικών προσεγγίσεων
-Οι ερωτήσεις
-Οι σωκρατικοί διάλογοι
-Η μεταφορά και η αναλογία στη Φυσική
-Η μεταφορά και η αναλογία στη διδασκαλία
-Η επίλυση προβλημάτων ως ένα διδακτικό εργαλείο
*Η επικεντρωμένη στο πρόβλημα μάθηση
*Το πρόβλημα
*Αναγνώριση καιν καθορισμός του προβλήματος
*Η αναπαράσταση του προβλήματος
*Αξιολόγηση της λύσης
*Κατηγορίες προβλημάτων
*Προβλήματα για τη σχολική αξιολόγηση
-Η γνωστική σύγκρουση
-Εννοιολογικοί χάρτες
-Το δραματικό παιγνίδι
-Οι προσομοιώσεις σε ηλεκτρονικό υπολογιστή
Η συνεργατική μάθηση σε φυσικές επιστήμες
-Οι αλλαγές στους σκοπούς της εκπαίδευσης
-Το θεωρητικό πλαίσιο της κοινωνικής προέλευσης της γνώσης
-Η συνεργατική μάθηση στις Φυσικές Επιστήμες
-Συνεργατική μάθηση και εποικοδόμηση
-Συνεργατική, ανταγωνιστική και ατομικιστική μάθηση
-Τύποι συνεργατικών ομάδων
-Πότε μια ομάδα είναι πραγματικά συνεργατική;
-Βασικές προϋποθέσεις για την επίτευξη συνεργατικού περιβάλλοντος μάθησης
-Χαρακτηριστικά ενός ομαδοσυνεργατικού περιβάλλοντος μάθησης
-Συνεργατική μάθηση και ανώτερες διαδικασίες σκέψης
-Ο ρόλος του μαθητή στη συνεργατική μάθηση
-Μια κριτική θεώρηση της συνεργατικής μάθησης
Ο ρόλος της πρακτικής εργασίας στη διδασκαλία και τη μάθηση
-Πρακτική εργασία : ορισμός και περιεχόμενο της έννοιας
-Φιλοσοφικές και επιστημολογικές απόψεις για την πρακτική εργασία
-Θεωρίες μάθησης και πρακτική εργασία
-Μορφές σχολικής πρακτικής εργασίας
-Ο ρόλος της πρακτικής εργασίας στη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών
-Σκοποί της πρακτικής εργασίας ? Απόψεις των εκπαιδευτικών
-Κριτική προσέγγιση της πρακτικής εργασίας
-Ο ρόλος του διδάσκοντα στην πρακτική εργασία
-Ένα μοντέλο διαδικασιών σχεδιασμού και αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας της πρακτικής εργασίας
-Η θέση της πρακτικής εργασίας στη σύγχρονη σχολική πραγματικότητα
Η διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών και οι νέες τεχνολογίες
-Η τεχνολογία στην υπηρεσία της μάθησης
-Μια ιστορική αναδρομή της χρήσης των νέων τεχνολογιών
-Θεωρίες μάθησης και νέες τεχνολογίες
-Εποικοδόμηση της γνώσης και νέες τεχνολογίες
-Κοινωνική διάσταση της μάθησης, Φυσικές Επιστήμες και υπολογιστής
-Οι νέες τεχνολογίες ως σκαλωσιές και εργαλεία μάθησης
-Οι γνώσεις και ο νέος ρόλος του εκπαιδευτικού
-Τα είδη των λογισμικών στις Φυσικές Επιστήμες
Διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών και Περιβαλλοντική Εκπαίδευση
-Η βιωματική μάθηση στις Φυσικές Επιστήμες και στο περιβάλλον
-Περιβαλλοντική Εκπαίδευση
-Οι τρεις διαστάσεις της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
-Χαρακτηριστικά της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
-Σύγχρονες παιδαγωγικές προσεγγίσεις. Φυσικές Επιστήμες και Περιβαλλοντική Εκπαίδευση
-Επίλυση προβλημάτων στις Φυσικές Επιστήμες και στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση
-Κριτική σκέψη μέσω των Φυσικών Επιστημών και της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
-Η μέθοδος project
-Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση σε σχέση με τις επιχειρούμενες αλλαγές
-Η σχέση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης με τη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών
Το μουσείο ως χώρος εκπαίδευσης στις Φυσικές Επιστήμες
-Ο σύγχρονος ρόλος του μουσείου
-Το μουσείο ως χώρος μάθησης
-Μουσείο και εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες
-Η επίσκεψη στο μουσείο και ο ρόλος του δασκάλου
-Η εκπαίδευση των φοιτητών και των δασκάλων στη Μουσειακή Αγωγή
Ο ρόλος του δασκάλου
-Οι ιδιαιτερότητες
-Ο ρόλος του δασκάλου στην εποικοδόμηση της γνώσης
-Ανάπτυξη του επαγγελματισμού
-Δάσκαλος επιστημονικά καταρτισμένος
-Ποικιλία ρόλων
*Ο καθοδηγητικός ρόλος
*Ο νεωτεριστικός ρόλος
*Ο διαγνωστικός ρόλος
*Ο αξιολογητικός ρόλος
-Έρευνα δράσης
-Οι εναλλακτικές απόψεις των δασκάλων και ο ρόλος τους στη διδασκαλία
-Η εκπαίδευση των δασκάλων στις Φυσικές Επιστήμες
Η αναγκαιότητα της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών που διδάσκουν Φυσικές Επιστήμες
-Επιμόρφωση και μεταρρυθμίσεις
-Συμπεράσματα που αντλούνται με βάση τη διεθνή εμπειρία
-Πτυχές του προβλήματος «επιμόρφωση»
-Φυσικές Επιστήμες και νέες θεωρίες μάθησης
-Η επιμόρφωση σε σχέση με τις νέες τεχνολογίες
-Η «αδράνεια» των εκπαιδευτικών
-Ελληνική εκπαιδευτική παράδοση κι τρέχουσα πρακτική της διδασκαλίας
-Διεπιστημονική προσέγγιση ? Μια επιταγή των καιρών
-Αντιλήψεις των εκπαιδευτικών για τη διδασκαλία και τη μάθηση στις Φυσικές Επιστήμες
-Κατανομή σε ειδικότητες
-Επιμορφωτές της επιμόρφωσης
-Μια πρόταση για την επιμόρφωση στις Φυσικές Επιστήμες
-Εφαρμογή των αρχών της εποικοδομητικής μάθησης στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών
-Από το «παράδειγμα διδασκαλίας» στο «παράδειγμα μάθησης»
Οι νέες τάσεις στην έρευνα της Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών
-Σύγχρονες θέσεις για τη διδασκαλία και τη μάθηση στο μάθημα των Φυσικών Επιστημών
-Λειτουργικές υποθέσεις για το σχεδιασμό μιας σύγχρονης και έγκυρης έρευνας στο χώρο της Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών
-Προοπτικές της έρευνας της Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών
Οι εναλλακτικές ιδέες των παιδιών σε μερικές βασικές έννοιες
-Από τη θεωρία στην πράξη
-Οι ιδέες των παιδιών για τη θερμότητα και τη θερμοκρασία. Η εξέλιξη του επιστημονικού μοντέλου
*Οι απόψεις των Ελλήνων για το θερμό και το ψυχρό
*Οι, μετά την επιστημονική επανάσταση, ιδέες
*Το καλορικό υγρό
*Η κλασική Φυσική
-Η έννοια της θερμότητας όπως την αντιλαμβάνονται τα παιδιά
-Η έννοια της θερμοκρασίας
-Η θερμοκρασία ως ιδιότητα εντατική
-Διάκριση των εννοιών θερμότητα ? θερμοκρασία
-Η έννοια της δύναμης
*Η αριστοτελική αντίληψη για τη δύναμη
*Η θεωρία του Buridan
*Η άποψη της κλασικής Μηχανικής
-Οι ιδέες των παιδιών για τη δύναμη
-Οι ιδέες των παιδιών για το φως
*Η εξέλιξη του επιστημονικού προτύπου
*Οι νεότερες απόψεις
-Οι εναλλακτικές ιδέες των παιδιών
*Τι είναι το φως
*Ο σχηματισμός της σκιάς
*Ο ρόλος του μεγεθυντικού φακού και του καθρέφτη
*Το ηλεκτρικό φως, το φως της ημέρας
*Η όραση
-Η έννοια της σωματιδιακής δομής της ύλης
*Η εξέλιξη του επιστημονικού μοντέλου
*Το άτομο του Dalton
*Το ατομικό μοντέλο του Thomson
*Το άτομο που δεν είναι άτομο, αλλά έχει δομή
-Εναλλακτικές ιδέες των παιδιών
*Για την ύλη
*Αποτελέσματα ερευνών μας για τη σωματιδιακή δομή της ύλης σε μαθητές της Ε? Τάξης Δημοτικού
*Χαρακτηριστικά μοντέλα μαθητών για τη σωματιδιακή δομή της ύλης από δικές μας έρευνες
-Οι ιδέες των παιδιών για την ενέργεια
*Η σπουδαιότητα της έννοιας
*Οι εναλλακτικές ιδέες των παιδιών
*Οι μορφές ενέργειας
-Οι ιδέες των παιδιών για το ηλεκτρικό ρεύμα
-Οι ιδέες των παιδιών για τη Γη
-Οι ιδέες των παιδιών για τη βαρύτητα
*Βάρος και βαρύτητα
*Η πτώση των σωμάτων. Γιατί πέφτουν τα σώματα;
-Οι ιδέες των μαθητών για τη ζωή, τις διαδικασίες της, για το περιβάλλον
-Οι ιδέες των παιδιών για το κύτταρο
-Οι ιδέες των παιδιών για τη φωτοσύνθεση
-Οι ιδέες των παιδιών για το φυτό
-Οι ιδέες των παιδιών για την τροφή, τις τροφικές αλυσίδες και τα τροφικά πλέγματα
-Οι ιδέες των παιδιών για την αναπνοή
-Οι ιδέες των παιδιών για την πέψη και την αφομοίωση
-Οι ιδέες των παιδιών για τη ρύπανση
-Οι ιδέες των παιδιών για το περιβάλλον
-Οι ιδέες των παιδιών για τον αέρα
Παραδείγματα διδασκαλιών με βάση την εποικοδομητική προσέγγιση
-Παραδείγματα διδασκαλιών
-Διδακτική ενότητα : Η κατάσταση του στερεού
*Αφετηρία (Οι ιδέες των μαθητών)
*Στόχος
*Διαδικασία
*Το επιστημονικό μοντέλο
-Φύλλο εργασίας
-Εργασία για το σπίτι
Διδακτική ενότητα : Μεταβολή και διατήρηση στα στερεά
*Αφετηρία (Οι ιδέες των μαθητών)
*Στόχοι : Μεταβολή, διατήρηση, ταυτότητα, Φυσικό και Χημικό φαινόμενο
*Διαδικασία
*Το επιστημονικό μοντέλο
Φύλλο εργασίας
-Εργασία για το σπίτι
*Διδακτική ενότητα : Ο βρασμός
*Φάση του προσανατολισμού
*Φάση της ανάδειξης των προϋπαρχούσων ιδεών
Φύλλο εργασίας
*Φάση της αναδόμησης των εναλλακτικών ιδεών
*Φάση της εφαρμογής των νέων ιδεών
*Ανακεφαλαίωση
-Διδακτική ενότητα : Η άνωση στα υγρά
Φύλλο εργασίας : «Η ¶νωση στα υγρά»