Τον 18ο αἰώνα συντελέσθηκε μία νέα περιπετειώδης συνάντηση καὶ ἀντιπαράθεση Ὀρθόδοξης Ἀνατολῆς καὶ ἀλλοτριωμένης Εὐρώπης. Στὰ βασικὰ σημεῖα ἐπρόκειτο γιὰ ἐπανάληψη τῆς ἀνάλογης διαδικασίας τοῦ 14ου αἰ.
Οἱ διαφωτιστές-διανοούμενοι μὲ πρωταγωνιστὴ τὸν Κοραῆ, μιλοῦσαν μὲ ὑπερηφάνεια γιὰ τὴν «φωτισμένη Εὐρώπη», τὰ «φῶτα τῆς ὁποίας αὐτοὶ μεταλαμπάδευαν στὸ δοῦλο Γένος, καλλιεργώντας τὸ σύνδρομο τοῦ
«ἐξευρωπαϊσμοῦ» καὶ «ἐκδυτικισμοῦ» ὣς τὶς ἡμέρες μας, καὶ καταξιώνοντας τὴν Εὐρώπη σὲ «καθολικὴ μητρόπολη» τοῦ Ἔθνους. Οἱ Ἕλληνες Διαφωτιστὲς εἶχαν ἐγκολπωθεῖ ἀκόμη καὶ ἀθεϊστικές, ἀντιχριστιανικὲς καὶ σαφῶς ἀντορθόδοξες τάσεις, ποὺ διαδίδονταν μέσω τῆς Ἐκπαίδευσης, ἐπιβάλλονταν δὲ ἀπὸ τὴν Διανόηση καὶ τὴν Πολιτεία.
Συνεχιστές τῶν Ἡσυχαστῶν ἦσαν οἱ ἁγιορεῖτες Κολλυβάδες Πατέρες, στὴν ἡγετικὴ ὁμάδα τῶν ὁποίων ἀνῆκαν ὁ πρ. ἐπίσκοπος Κορίνθου Μακάριος Νοταρᾶς (†1805), ὁ Νικόδημος Ἁγιορείτης (†1809) καὶ ὁ Ἀθανάσιος Πάριος (†1813), ὅλοι ἀναγνωρισμένοι ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας. Αὐτοί, καὶ ὅλοι οἱ συναγωνιζόμενοι μαζί τους, ἀνέλαβαν τὸν δύσκολο ἀγώνα ἀντιμετώπισης καὶ ἀπόκρουσης τῶν ἐκπροσώπων τοῦ Ἑλληνικοῦ Διαφωτισμοῦ, ποὺ μετέφεραν τὴ «Δύση» στὴν Ἀνατολή, διασπείροντας τὶς δυτικὲς ἰδέες, ἀναιρετικὲς τῆς ρωμαίικης παράδοσης. Προσπάθησαν νὰ ἐνημερώσουν μὲ τὰ κείμενά τους, ἰδιαίτερα ὁ Ἀθανάσιος Πάριος, τὸν ἑλληνικὸ Λαὸ γιὰ τὴν μεγάλη ἀπειλὴ ἀπὸ τὴν εἰσβολὴ στὴν Ἀνατολὴ ἑνὸς ἄλλου κόσμου, ποὺ ἡ ἐπιδιωκόμενη ἐπικράτησή του ἀπαιτοῦσε τὴν ἀνατροπὴ τοῦ κόσμου τῆς ὀρθόδοξης παράδοσης.
Οἱ Κολλυβάδες συνεχίζοντας πιστὰ τὴν πατερικὴ παράδοση στὴ στάση ἀπέναντι στὴ Δύση, ἀπορρίπτουν αὐτὴ τὴν Εὐρώπη, πνευματικὰ καὶ κοινωνικὰ καὶ μαζὶ κάθε δυνατότητα ἀναγέννησης τοῦ Ἔθνους μὲ τὰ δικά της «φῶτα». Ὁ μαχητικότερος τῶν ἡγετῶν τῶν Κολλυβάδων Ἀθανάσιος Πάριος, λόγω μάλιστα εἰδικῶν προκλήσεων, θὰ προτείνει τὴν διακοπὴ κάθε σχέσης μὲ αὐτὴ τὴν Εὐρώπη, ποὺ ἀναιρεῖ αὐτόχρημα τὸ ὀρθόδοξο ἦθος.
Πῶς εἶναι ψευδοπαιδεία ἡ ἀδιάψευστη Γεωμετρία καὶ ὅλες οἱ συγγενεῖς της ἐπιστῆμες;
Ὅταν ὁ Κέβης τὶς ἀποκαλεῖ ψευδοεπιστῆμες, δὲν τὸ λέει μὲ τὴν ἔννοια ὅτι σφάλλουν καὶ δὲν παρέχουν πλήρεις ἀποδείξεις. Ὄχι. Τὸ λέει ἐννοώντας ὅτι παιδεία σημαίνει ἀγωγὴ ποὺ ὠφελεῖ τὴν ψυχὴ καὶ συχνὰ καθαρίζει τὰ στίγματα τῆς κακίας ποὺ ὑπάρχουν ἐπάνω της μὲ τρόπο ἐπίπονο. Καὶ πάλι, παιδεία εἶναι τὸ κατόρθωμα τοῦ ἤθους ποὺ ὁδηγεῖ στὸ καλύτερο. Καί, μὲ μιὰ λέξη, παιδεία εἶναι ἡ ἀρετή. Αὐτὸ πρωτίστως σημαίνει «παιδεία». Καμμία ὅμως ἀπὸ τὶς προαναφερθεῖσες ἐπιστῆμες δὲν προσφέρει κάποια βελτίωση στὰ πάθη τῆς ψυχῆς, στὸν θυμὸ ἢ τὴν ἐπιθυμία, ἐνῶ οἱ περισσότεροι ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ καταπιάνονται μὲ αὐτὲς εἶναι ἄνθρωποι ἐμπαθέστατοι, διεφθαρμένοι, ὑποδουλωμένοι στὶς ἡδονές, κυριευμένοι ἀπὸ τὰ πάθη τους . Γι’ αὐτὸν τὸν λόγο ὁ Κέβης, ὅπως καὶ ὁ Σωκράτης πρὶν ἀπὸ τὸν Κέβητα, χαρακτηρίζουν «ψευδοπαιδεία» τὴν Λογική. Χαρακτηρίζουν, ἀντιθέτως, ὡς ἀληθινὴ Παιδεία τὴν κάθαρση ἀπὸ τὰ ἀλόγιστα πάθη καὶ τὴν ἀπόκτηση ὅλων τῶν ἀρετῶν, δηλαδὴ τῆς ἀνδρείας, τῆς δικαιοσύνης, τῆς σωφροσύνης, τῆς ἐπιεικείας, τῆς πραότητας, τῆς συμπόνοιας καὶ ὅλων τῶν ἄλλων, ποὺ ἀπαρτίζουν, μὲ μιὰ λέξη, τὴν ἠθικὴ Φιλοσοφία.
Η ὀρθολογιστικὴ αὐτὴ παιδεία δὲν ὁδηγεῖ στὸν οὐρανό˙ εἶναι γιὰ τὴ γῆ, τὶς πόλεις, τὰ βασίλεια˙ εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ χρηστικὰ ἀγαθά, ὅπως εἶναι τὸ χρῆμα, ἡ ὀμορφιά, ἡ σωματικὴ δύναμη, τὰ ἀξιώματα καὶ τὰ παρόμοια μὲ αὐτά, μὲ τὴν διαφορὰ ὅμως ὅτι αὐτὴ (ἡ γνώση) εἶναι τὸ πρῶτο καὶ τὸ πολυτιμότερο ἀπὸ ὅλα τὰ ἄλλα. Διότι ὅλα τὰ ἄλλα εἶναι ὑλικὰ καὶ σωματικά, ἐνῶ ἡ μάθηση εἶναι λογική, εἶναι γέννημα καὶ καρπὸς ἐξαίσιος τῆς λογικῆς ψυχῆς. Ὡστόσο, ἐπειδὴ καὶ αὐτὴ θεωρεῖται καὶ εἶναι ἕνα ὄργανο, μπορεῖ νὰ ὑπηρετήσει καὶ τὰ δύο ἀντίθετα ἄκρα, ὅπως μᾶς βεβαιώνει ἡ ἴδια ἡ πεῖρα.
Πράγματι, πολλοὶ κάτοχοι τῆς κοσμικῆς σοφίας ὠφέλησαν σὲ μεγάλο βαθμὸ τὴν Ἐκκλησία˙ κάποιοι ἄλλοι, ἀντιθέτως, ποὺ δὲν ἔκαναν σωστὴ χρήση της, προξένησαν μεγάλη ταραχὴ καὶ ζημία στὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ.
Ἑπομένως, ἡ θύραθεν σοφία, ἀπὸ τὴ δική της φύση δὲν εἶναι οὔτε καλὴ οὔτε κακή, ἀλλὰ ἀπὸ τὸν τρόπο ποὺ τὴν χρησιμοποιοῦν ὅσοι τὴν κατέχουν, γίνεται καλὴ ἢ κακή.
Για τα περιεχόμενα του βιβλίου, πατήστε
εδώ
Για ενδεικτικό κεφάλαιο, πατήστε
εδώ
Τηλέφωνα Παραγγελιών
Καλάθι
HellasSITES