Ο «Λουκής Λάρας» πρωτοδημοσιεύτηκε στην «Εστία» το 1879 και από τότε γνώρισε επανειλημμένες εκδόσεις. Το έργο αυτό σημείωσε την αφετηρία του πραγματικού ελληνικού διηγήματος, ο δε συγγραφεύς του θεωρείται ο πρώτος που έθεσε τις βάσεις της νεωτέρας ελληνικής διηγηματογραφίας. Κατά τον Παλαμά ο Δ. Βικέλας μόχθησε για την αναγέννηση ? ακριβέστερα για τη γέννηση - του διηγήματος και μαζί με τον Βιζυηνό θεωρούνται οι πατέρες της σύγχρονης πεζογραφίας.
Ο «Λουκής Λάρας» μπορεί να χαρακτηρισθεί ως ιστορικό και ηθογραφικό μυθιστόρημα, στο οποίο ο συγγραφεύς διηγείται πραγματικά περιστατικά από τον αγώνα της Επαναστάσεως του 1821.
Κύρια χαρακτηριστικά του διηγήματος είναι: γνήσια ελληνική ατμόσφαιρα ? απαλλαγμένη από ξένες επιδράσεις ? αληθοφανείς καταστάσεις και χαρακτήρες, μελετημένη επιλογή λέξεων, καλλιεργημένο ύφος.
Για τους λόγους αυτούς ο «Λουκής Λάρας» παραμένει πάντα προσφιλές ανάγνωσμα για όλες τις ηλικίες.