Ηδιαλεκτολογία, η μελέτη δηλαδή της γλωσσικής διαφοροποίησης και αλλαγής, ή καλύτερα των διαλέκτων, είναι ένας κλάδος της γλωσσολογίας που άρχισε ν? αναπτύσσεται εδώ και μόλις 130 περίπου χρόνια. Αλλά, στην Ελλάδα δεν έχει ουσιαστικά ακόμα αναπτυχθεί. Τι είναι, όμως, ακριβώς η διάλεκτος, την οποία έχει ως αντικείμενο η επιστήμη της διαλεκτολογίας; Η παραδοσιακή αντίληψη, ακόμα και μεταξύ των Ελλήνων γλωσσολόγων, είναι πως πρόκειται για μια γλωσσική μορφή που μιλούν κάτοικοι της υπαίθρου κυρίως, έχει χαμηλό κοινωνικό κύρος και δεν έχει γραπτή παράδοση. Πολλές φορές όμως διάλεκτος θεωρείται κάθε γλωσσική μορφή που αποκλίνει από την «ορθή» πρότυπη (standard) γλώσσα, με την έννοια πως πρόκειται για ένα είδος γλωσσικής εκτροπής.
Όπως θα φανεί στις διάφορες ενότητες του βιβλίου, η αντίληψη αυτή δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή, καθώς δεν υπάρχει κανένα γλωσσικό κριτήριο για να υποστηριχτεί πως μια διάλεκτος είναι κατώτερη από μια άλλη. Η καθημερινή πραγματικότητα δείχνει πως κάθε ομιλητής, ανάλογα με τις συνθήκες επικοινωνίας, χρησιμοποιεί μία ή και περισσότερες διαλέκτους. Είναι δηλαδή πολυδιαλεκτικός.
Στην Ελλάδα, αν κι έχουν δημοσιευτεί, ιδιαίτερα πριν από το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, πολλές και σημαντικές μελέτες τόσο από Έλληνες όσο κι από ξένους επιστήμονες, η διαλεκτολογία ως επιστήμη δεν καθιερώθηκε και φυσικά δεν αναπτύχθηκε. Γι? αυτό η συγγραφή μιας Εισαγωγής στη σύγχρονη διαλεκτολογία ήταν αναγκαία. Αυτή την ανάγκη φιλοδοξεί να καλύψει η παρούσα εργασία, ελπίζοντας πως θα υπάρχουν συνεχιστές της προσπάθειας.
Για τα περιεχόμενα πατήστε εδώ
O Γιάννης Μπασλής γεννήθηκε στην Κρανιά Ολύμπου. Αποφοίτησε από τη Φιλοσοφική Σχολή Θεσσαλονίκης όντας όλα τα χρόνια των σπουδών του υπότροφος του ΙΚΥ. Από το 1969 μέχρι το 2004 δίδαξε στο Κολλέγιο Αθηνών. Το 2004-08 διετέλεσε Ακαδημαϊκός Διευθυντής των Εκπαιδευτηρίων της «Νέας Γενιάς Ζηρίδη». Το 1974-6 έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην Αγγλία, απ' όπου πήρε το Diploma in Educational Studies από το Πανεπιστήμιο του Leicester και το Master of Education από το Πανεπιστήμιο του Bath.
To 1985 αναγορεύτηκε διδάκτορας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων στην Κοινωνιογλωσσολογία. Παρακολούθησε μεταπτυχιακά προγράμματα που αφορούσαν το Management in Education (Αγγλία: Cambridge, 1977. USA: Lesley College, 1988. Ρώμη, 1990).
Έχει διεξαγάγει ερευνητική εργασία στα Πανεπιστήμια Adelphi της Νέας Υόρκης, με θέμα «Linguistic diversity and education» το 1992, και Princeton USA, με θέμα «The acquisition of Greek Language» το 1998. Έχει λάβει μέρος ως εισηγητής σε πάνω από 70 συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Το 1970 βραβεύθηκε από την Ακαδημία Αθηνών για τη λαογραφική του συλλογή «Λαογραφικά Κρανιάς Ολύμπου». Το 1990-3 ήταν εκπρόσωπος της Ελλάδας σε ομάδα εργασίας της ΕΟΚ για τη διαμόρφωση ενός προγράμματος «Αγωγής Υγείας» στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Κατά τα έτη 1990-5 και 2001-2 δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Κοινωνιογλωσσολογία και Διδακτική της γλώσσας.
Το 1992-2002 δίδαξε στα ΠΕΚ Αθηνών και Πειραιά, ενώ από το 1997 έως το 2007 δίδαξε Κοινωνιογλωσσολογία στο πρόγραμμα «εξομοίωσης» του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Υπήρξε μέλος της επιτροπής του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για τη σύνταξη του Προγράμματος Σπουδών της Νεοελληνικής Γλώσσας στο Δημοτικό (1997-8), καθώς και μέλος της Επιτροπής αξιολόγησης των βιβλίων «Νεοελληνική Γλώσσα» της Α΄ Γυμνασίου και «Νεοελληνική Γραμματική» του Γυμνασίου. Είναι μέλος πολλών επιστημονικών ενώσεων. Είναι διευθυντής του περιοδικού «Γλώσσα» που εκδίδει η «Νέα Παιδεία».
Έχει διατελέσει πρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής έντεκα συνεδρίων εκπαιδευτικού προβληματισμού από το 1987 στο Κολλέγιο Αθηνών. Σχεδίασε και συνέγραψε μαζί με άλλους τρία εγχειρίδια διδασκαλίας της αττικής διαλέκτου. Δημοσίευσε σε διάφορα περιοδικά, ελληνικά και ξένα, πάνω από 80 μελέτες και ερευνητικές εργασίες, που αφορούν τη γλώσσα και τη διδακτική της. Συνέγραψε επίσης βοηθήματα για τη διδασκαλία τόσο της αρχαίας όσο και της νέας ελληνικής γλώσσας.
Τα σημαντικότερα βιβλία του είναι:
- «Κρανιά Ολύμπου, Ιστορία - Λαογραφία», 1990
- «Κοινωνική - γλωσσική διαφοροποίηση και σχολική επίδοση», 1988, εκδ. Νέας Παιδείας
- «Κοινωνιογλωσσολογία», 2000, εκδ. Γρηγόρη
- «Νεοελληνική μετρική», 2002, εκδ. Γρηγόρη
- «Η κατάκτηση της γλώσσας από το παιδί», 2003, εκδ. Γρηγόρη
- «Ευριπίδη Ελένη», 2003, εκδ. Γρηγόρη
- «Εισαγωγή στη διδασκαλία της Γλώσσας», 2006, εκδ. Νεφέλη
- «Μήτσιος Τζατζιάς, ο αριστοκράτης ληστής» 1η έκδοση 2006, 2η έκδοση 2010, εκδ. Έναστρον
- «Ευριπίδη Ελένη», 2006, εκδ. Έναστρον, κ.ά.