Εκδόσεις Γρηγόρη

 

Η

μοναξιά είναι συναίσθημα με εξαιρετικό ερευνητικό ενδιαφέρον, αφού σχετίζεται άμεσα με την κοινωνική και συναισθηματική προσαρμογή των παιδιών και την ψυχική τους υγεία. Ο προβληματισμός και η επιστημονική διερεύνηση της παιδικής μοναξιάς ξεκινά στις αρχές της δεκαετίας του ?80, στις χώρες, κυρίως, των Η.Π.Α. και του Ισραήλ. Μέχρι τότε, επικρατούσε η άποψη ότι τα μικρά παιδιά δε βιώνουν μοναξιά.

Έρευνες καταδεικνύουν ότι η πιθανότητα βίωσης μοναξιάς είναι μεγαλύτερη για τα παιδιά με ιδιαίτερες ανάγκες. Ειδικότερα, οι έρευνες αυτές συμπεριέλαβαν παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες (Margalit & Efrati, 1996), με προβλήματα ακοής (Kluwin, 1999) και όρασης (Evans, 1983), καθώς και με γλωσσικές διαταραχές (Fyjiki & Brinton, 1999: Fyjiki, Brinton & Todd, 1996).

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η διερεύνηση της μοναξιάς σε παιδιά με ελαφρά νοητική υστέρηση (ε.ν.υ.). Η νοητική απόκλιση των παιδιών αυτών από το μέσο όρο της νοημοσύνης και τα προσωπικά τους ελλείμματα επηρεάζουν τη διαπροσωπική επικοινωνία και την ανάπτυξη κοινωνικού δικτύου, οπότε αυξάνουν και την πιθανότητα ανάπτυξης του βιώματος της μοναξιάς.

Κύριος στόχος αυτής της μελέτης είναι να διευνηθεί η μοναξιά των παιδιών σχολικής ηλικίας με ελαφρά νοητική υστέρηση, στα πλαίσια του σχολείου, της οικογένειας και του ευρύτερου περιβάλλοντος, καθώς και οι παράγοντες που την προξενούν.

 

Το βιβλίο αυτό απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς και γονείς και σε όσους ασχολούνται με τον ευαίσθητο τομέα της Ειδικής Αγωγής. Απαρτίζεται από επτά κεφάλαια, τα οποία εντάσσονται σε δύο μέρη: το πρώτο μέρος αφορά στο θεωρητικό και το δεύτερο στο ερευνητικό.

 

Από τα περιεχόμενα του βιβλίου

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ....................................................................................... 11

 

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΈΡΗΣΗ

 

1.1.  Ορισμός της νοητικής υστέρησης ............................................ 16

1.2. Αίτια της νοητικής υστέρησης ................................................... 19

1.3. Διάγνωστικά κριτήρια και χαρακτηριστικά της νοητικής υστέρησης                  21

1.4. Ελαφρά νοητική υστέρηση ? Χαρακτηριστικά παιδιών  με ε.ν.υ.                     24

1.5. Εκπαιδευτικές παρεμβάσεις σε παιδιά με ε.ν.υ. ....................... 27

 

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

ΜΟΝΑΞΙΑ

 

2.1. Θεωρητικές προσεγγίσεις της μοναξιάς.................................... 31

2.1.1. Ψυχοδυναμική προσέγγιση ............................................. 31

2.1.2. Προσέγγιση της αλληλεπίδρασης ................................... 32

2.1.3. Γνωστική προσέγγιση ..................................................... 37

2.1.4. Συμπεριφοριστική προσέγγιση ........................................ 40

2.1.5. Υπαρξιακή και κοινωνιολογική προσέγγιση ................... 42

2.1.6. Η προσέγγιση της ιδιωτικής ζωής ................................... 43

2.1.7. Συστημική προσέγγιση .................................................... 43

2.2. Ψυχομετρικά εργαλεία αξιολόγησης της μοναξιάς ................... 47

2.3. Ψυχομετρικά εργαλεία αξιολόγησης της μοναξιάς των παιδιών με ε.ν.υ.               53

 

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

ΜΟΝΑΞΙΑ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΤΥΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

 

3.1. Μοναξιά και παιδιά σχολικής ηλικίας με τυπική ανάπτυξη                 57

3.2. Μοναξιά των παιδιών τυπικής ανάπτυξης και αντιμετώπισης                 63

3.3. Αξιολόγηση και στρατηγικές αντιμετώπισης της μοναξιάς                                                      των παιδιών τυπικής ανάπτυξης από τους εκπαιδευτικούς ......................................... 64

3.4. Οικογενειακό περιβάλλον και στρατηγικές αντιμετώπισης της μοναξιάς των παιδιών τυπικής ανάπτυξης ..................................................................... 68

 

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4

ΜΟΝΑΞΙΑ ΠΑΙΔΙΩΝ

ΜΕ ΕΛΑΦΡΑ ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡΗΣΗ

 

4.1. Μοναξιά παιδιών σχολικής ηλικίας με ελαφρά νοητική  υστέρηση                  71

4.2. Απόψεις των δασκάλων και των συνομηλίκων σχετικά 

     με τη συμπεριφορά των παιδιών με ε.ν.υ. στο σχολικό  περιβάλλον....... 78

4.3. Παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη βιωμάτων μοναξιάς                   80

4.4. Στρατηγικές αντιμετώπισης της μοναξιάς των παιδιών με ε.ν.υ.                     82

 

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΡΕΥΝΑ

ΤΗΣ ΜΟΝΑΞΙΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ Ε.Ν.Υ.

 

5.1. Βιβλιογραφική ανασκόπηση των ερευνών για τη μοναξιά των παιδιών ε.ν.υ.                 87

5.2. Ποιες εκδηλώσεις-μορφές της μοναξιάς μελετώνται  ? Ορισμός μελέτης των εκδηλώσεών της ....................................................................... 90

5.3. Ερευνητικοί σκοποί-ερυενητικά ερωτήματα ............................. 91

5.4. Μεθοδολογία.............................................................................. 94

5.4.1. Το δείγμα και τρόπος επιλογής του δείγματος................. 94

5.4.2. Μέθοδολογικά εργαλεία ? Στατιστική επεξεργασία ....... 96

5.5. Αποτελέσματα............................................................................ 99

 

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6

ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

 

6.1. Συζήτηση των ευρημάτων της παρούσας έρευνας .................. 103

6.1.1. Αντιλαμβάνονται τα παιδιά με ε.ν.υ. τη μοναξιά; .......... 103

6.1.2. Σχολικό περιβάλλον και μοναξιά................................... 105

6.1.3. Φιλικές σχέσεις και μοναξιά ......................................... 110

6.1.4. Έκταση φιλικού δικτύου με μαθητές άλλων τάξεων και μοναξιά                    113

6.2. Κοινωνική και συναισθηματική μοναξιά ................................. 115

6.3. Παράγοντες απόρριψης των παιδιών με ε.ν.υ. από τους συνομηλίκους τους τυπικής ανάπτυξης.................................................................... 117

6.4. Παράγοντες ανάδειξης βιωμάτων μοναξιάς .......... 119

6.5. Μοναξιά των παιδιών με ε.ν.υ. και αντιλήψεις των εκπαιδευτικών   122

6.6. Μοναξιά των παιδιών και αντιλήψεις των γονέων .................. 125

6.7. Μοναξιά των γονέων των παιδιών με ε.ν.υ. ............................ 130

 

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ? ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

 

7.1. Προτάσεις για την αντιμετώπιση του βιώματος                                                                      της μοναξιάς        ........................................................................................ 133

7.2. Προτάσεις για μελλοντική έρευνα .......................................... 139

 

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ............................................................................ 141

Ορολογία που σχετίζεται με την παρούσα μελέτη .................... 155